هر فصل با یک مقدمه کوتاه در مورد انواع ادبیات (تعلیمی، پایداری، غنایی، سفر و زندگی، انقلاب اسلامی، حماسی، داستانی، جهان) شروع شده و در آن در مورد ویژگی‌های آن، توضیح داده می‌شود. بعد از آن وارد درسنامه مربوط به هر درس می‌شویم که آن هم دارای دو مقدمه کوتاه است؛ در مقدمه اول در مورد سراینده شعر/ نویسنده متن، قالب شعر و اطلاعات دیگر مربوط به هر درس (با توجه به نثر یا نظم بودن متن) و در مقدمه دوم «ماجرای این درس…» درباره محتوای کلی درس، توضیح داده می‌شود. بعد از آن متن درس نوشته شده و هر بخش، به صورت کامل، تشریح و بررسی می‌شود؛ سرتیتر «معنی»، خواننده را با معنای تحت‌اللفظی هر بخش آشنا می‌کند، در «مفهوم» منظور نویسنده از نوشته یاد داده می‌شود، در «آرایه» توضیحات مربوط به آرایه‌های هر بخش نوشته شده، در «دستور» نقش دستوری مربوط به هر کلمه و جمله مرتب شده ابیات شعر بررسی شده و در «نکته» در مورد هر بخش بیشتر توضیح داده می‌شود. در حاشیه صفحه هم لغات مهم و جدید مربوط به متن به همراه پاسخ نوشته شده است. این بخش علاوه بر لغات جدیدی که در کتاب معنی شده‌اند، لغاتی را که ممکن است برای دانش‌آموز ناآشنا باشند هم در برمی‌گیرد. در پایان توضیحات مربوط به درسنامه هر درس، بخشی به آزمونی از همان درس، اختصاص داده شده است. این بخش برای هر درس به صورت جدا، مطرح شده و بین 57 تا 87 سوال دارد. در کادر ابتدای بخش آزمون، شماره صفحه مربوط به پاسخ‌های تشریحی آن نیز نوشته شده است. این آزمون برای هر درس، دارای 3 بخش جداست: «قلمرو زبانی»، «قلمرو ادبی» و «قلمرو فکری». هر یک از این سه بخش نیز دارای سوالات طبقه‌بندی شده هستند؛ «قلمرو زبانی» سه بخش سوالی «واژه»، «املا» و «دستور زبان» دارد. بخش «واژه» شامل سوالات نوشتن معنی واژه، معادل معنایی، تحول معنایی، معنای پسوندها و پیشوندها و … می‌شود. بخش «املا» سوالاتی مثل تشخیص کلمه نادرست و اصلاح غلط‌های املایی، را در برمی‌گیرد. «دستور زبان» هم تایپ‌های سوالی مربوط به بخش قلمرو زبانی هر درس، مثل نوشتن نقش دستوری کلمات، تشخیص شیوه بیان، جملات ساده و مرکب و … را در خود جای داده است. بخش دوم یا همان «قلمرو ادبی»، سوالات مربوط به تاریخ ادبیات مثل نوشتن نام نویسنده آثار و توضیحات ابتدای هر فصل را در برمی‌گیرد. سوالات این بخش، جای خالی، تعریفی و موردی هستند. علاوه بر آن همه سوالات مربوط به انواع آرایه مثل تشخیص آرایه، معنای مربوط به آن‌ها و تشخیص کلمات تشکیل‌د‌هنده آرایه‌ها و توضیحات آن‌ها، در این بخش قرار گرفته‌اند. بخش آخر سوالات هم «قلمرو فکری» است که در آن سوالات مربوط به «درک مطلب» و «معنی و مفهوم» نوشته می‌شود. در این قسمت، سوالاتی برای تشخیص ابیات مربوط به آیه‌ها، نوشتن مفهوم اصلی ابیات، تصحیح عبارات (تصحیح معانی کلمات و عبارات نوشته شده در متن و شعر)، مقایسه مفاهیم، پیدا کردن ارتباط بین مفاهیم، معنای عبارات و ابیات و بازگردانی ابیات به نثر روان، در نظر گرفته شده است.